Temperleme işleminde cam önce yaklaşık 650 dereceye ısıtılır ve bunu takiben hava üflenerek ani soğutulur.

Camın kalınlığına, rengine ve/veya kaplama cinsine göre fırın ayarları değişir.

Isıtma ve ani soğutma sonucu camın yüzeyinde ve bünyesinde yaratılan gerilim farklarından dolayı

Cam darbelere karşı 4-5 kat daha dirençli hale gelir.

Kırıldığında kesici özelliği olmayan zar gibiküçük parçalara ayrılır.

Isıl gerilimlere karşı direnci artar.

Bu özelliklerinden dolayı temperli cama emniyet camı da denir.

Temperleme öncesi cama mutlaka kenar işleme işlemi uygulanır. Kesimli cam temperlenemez.

Temperli cam kesilemez, delik delinemez.

Temperleme «tam temper» veya «kısmi temper» olarak yapılabilir.

Temperli cam son ürün olabilir veya lamine cam veya çift camda yarı mamul olarak kullanılabilir.

Temperleme fabrikadaki en kritik işlemlerden birisidir. Kesilen camların yaklaşık %70-75 i temperlenir.

Temper, Camın Isıl İşlem Prosesidir.

Camı temperleyerek güçlendirip (5 kat) kırıldığında zarar vermeyecek parçalara ayrılmasını sağlarız

Temperlenebilen camlar:

• Düz cam – Düşük demirli cam
• Renkli Cam
• Reflekte cam
• Low-e / Solar Low-e
• Buzlu Cam
• Dekoratif cam (Asit aşındırma)
• Anti-Reflekte Cam
• Boyalı Cam (T)

Temperlenemeyen camlar:

• Ayna
• Lamine Cam
• Boyalı Cam
• Telli Cam
• Yumuşak Low-e (Konfor/Sinerji)
• Matobel

TEMPER NEDİR?

BASİT olarak; Camı bir fırın içinde yeterince ısıtıp, hızlıca soğutmaktır.

1- Camı 570 C’nin üzerine çıkacak şekilde iyice ısıt (geçiş sıcaklığı)

2- Camı ısıtırken fırın içinde düz olacak şekilde muhafaza et

3- Cama isteniyorsa şekil ver (Bombe işlemi)

4- Camın alt ve üst yüzey sıcaklıkları eşit olacak şekilde hızlıca soğut

5- Cam ortam sıcaklığına düşene kadar soğutmaya devam et

Bir emniyet camı olan temperli cam,  olası bir kırılma sonucu cam kırıklarının yaralanmaya sebep vermeyecek şekilde küçük parçalara ayrılması özelliğine sahiptir.

Temperleme işlemi cama emniyet özelliği kazandırdığı gibi, camın mekanik dayanımını arttırmış olur.

Temperleme işlemi camın ısıl gerilimlere karşı direncini arttırmak için de yapılmaktadır. Temperli camın ani sıcaklık değişimine karşı direnci 200°C’dir

Tempersiz cam ise en fazla 40°C lik  ani sıcaklık değişikliğine dayanabilir.

Temperli camlar; bitmiş döşeme kotundan itibaren 80 cm yüksekliğe kadar yerden camlamalarda,  bitmiş döşeme kotundan tavana kadar kesintisiz devam eden tüm doğramalar, cam kapılar ile bu kapılara bütünleşik doğramalarda , motorlu araçlarda, binaların cephe camlarında, bahçelerin camla kapatılarak kış bahçesi oluşturmada, balkon kapatmada, işyerlerini camla bölmede, merdiven basamağı yapımında, asansör camlarında, bombeli endüstriyel buzdolaplarında, beyaz eşyalarda v.b. kullanılırlar.

Temperleme işlemi yapılmış camlara, genel olarak herhangi bir başka işlem yapılmaz. Temperlendikten sonra; kesim, delik delme, havşa açma, kenar ve yüzey taşlama işlemleri yapıldığı durumlarda     cam patlamaktadır.

Temperleme işlemi uygulanacak camların kenarlarına mutlaka rodaj veya bant rodaj işlemi uygulanmalıdır. Camın kenarlarının rodajlanmasının veya delik kenarında yer alan çapakların havşa işlemi yapılarak temizlenmesinin sebebi , kesim sırasında oluşan kılcal çatlakların ve cam keskinliğinin ortadan kaldırılarak, temper sırasında kırılma riskini ortadan kaldırmak içindir.  

Rodaj işlemi, camın keskin kenarlerına, elmas taş ile profil kazandırma işlemidir. Elmaslı bant ile bu keskinlik giderilirse de camın kenarı bir profil kazanmaz. Camın üzerinde delik olması ısıtma sırasında sorun yaratabilir.Deliklerin iç kenarları ısıyı soğuracağı için çevresini saran cam kütlesinden daha fazla genleşir. Eğer kenara yakın bir delik varsa aralarında bir çekme gerilimi  oluşacak ve delik kenarında küçük çatlaklar varsa camın kırılmasına yol açacaktır. Bu yüzden delik kenarlarının çapaksız olması, eğer mümkünse havşalı olması, temperleme sırasında olası kırılmaları azaltacaktır.

Temperli Cam Üretimi

Ölçüsünde kesilmiş ve kenar işleme işlemi yapılmış cam, şekil alma sıcaklığı üzerine, 620 -630 °C ye kadar ısıtılır.  Isıtma işleminde ısı transferi üç değişik yolla olur.

1)İletim (kondüksiyon); camın alt yüzeyinin fırının seramik merdanelerine teması ile enerji iletimi.

2)Taşınım (konveksiyon); fırının içinde dolaşan hava kütlesinin camın her iki yüzeyine teması ile enerji iletimi.           

Bu da iki şekilde olabilir; a) Standart bir fırında basınçlı hava aspiratörleri ile ısıtmayı destekleyerek b) Konveksiyonlu fırında hava sirkülasyon fanlarının hava kütlesini hareket ettirmesi ile       

3) Elektromanyetik ışınım (radyasyon); Isının elektromanyetik ışınım yoluyla camın yüzeyinden camın içine doğru dağılmasıdır.    
Her yeri eşit oranda ısıtılmış olan cam, soğutma(Quench) bölümüne alınır (bu geçiş sırasında fazla ısı kaybı yaşanmamalıdır). Quench’te cam, alt ve üstten basınçlı ortam havası üflenerek hızla soğutulur.  

Bu sırada cam önce alt ve üst yüzeylerinden, sonrada merkezinden hızla ısı kaybeder. Bu işlem, soğutma hızının kontrolu ile camın üst ve alt  yüzey sıcaklıklarını eşit olması sağlanacak şekilde olmalıdır. 

Daha sonra cam, ortam sıcaklığına kadar soğutulur.

KISMİ TEMPERLİ CAM

Bir emniyet camı olmamasına rağmen yalıtım camı üretiminde çok kullanılan bir cam olan kısmi temperli cam, temper fırınında üretilir. Kesim, delik delme, havşa açma, kenar ve yüzey taşlama v.b. işlemleri yapımlış cam, şekil alma sıcaklığı üzerine kadar ısıtılır, daha sonra soğutma bölgesinde (quench’te) normal temperli cama göre daha düşük üfleme basıncı ile (normal üfleme basıncının %20’si kadar) hızla soğutulur.

Kısmi temperli cam, daha düşük çekme gerilimi olan cam demektir. Özellikleri itibarıyla flot cam ile temperli cam arasında yer almaktadır. Üretim esnasında daha yavaş soğutma işleminedeniyle kısmi temperli camda nikel sülfüre bağlı ani kırılma riski bulunmamaktadır. Normal camlara göre kırılmaya ve ısıya karşı yaklaşık 2 kat daha fazla dayanıklıdır.   

Kırılma görüntüsü float camınkine benzer.

ISIL BANYOLAMA(HEAT SOAKİNG)

Float camın üretimi sırasında camın bünyesine giren  yaklaşık 100 – 200 mikron büyüklüğündeki nikel sülfür parçacıkları temperli camın kullanım aşamasında, camın ısınması ile birlikte genleşerek temperli camın patlamasına neden olmaktadır.

Böyle bir riski ortadan kaldırmak için Isıl Banyo Testi ( Heat soaking ), TS EN 14179, standardına göre yapılmaktadır. Heat soaking, müşterinin istemesi durumunda yapılır.

Cam temperlendikten sonra heat soaking işlemi için yapılmış bir fırına alınır. Temperli camlar burada, camın yüzey sıcaklığı 260 ⁰C ± 10 ⁰C aralığında olacak şekilde 2 saat boyunca bekletilir. Bu fırınlama sırasında eğer temperli camın bünyesinde Nikel sülfür parçacığı varsa kırılma gerçekleşir. Eğer cam testten sağlam olarak çıktıysa ya cam içinde Nikel sülfür parçacığı yoktur veya o kadar küçük bir çapta vardır ki risk teşkil etmez ve camın kırılması için risk taşımıyordur. Bu test kırılma riskini en aza indirse de tam bir garanti sağlamaz. Yapılan araştırmalar, testten geçmesine rağmen, camın monte edildiği yerde nikel sülfür nedeniyle 10.000’de 1 ihtimal ile  kırılabileceğini göstermiştir.

TEMPER KALİTESİ   

TS EN 12150-1 ‘e göre

PARÇACIK SAYISI

2 ve 3 mm kalınlıkta min. 15 adet

4 – 12 mm kalınlıkta min. 40 adet

15 – 19 mm kalınlıkta min. 30 adet

KAMBURLUK – Genel

1 metrede max. 3mm

MERDANE DALGASI

Max. 0,3mm

KÖŞE KALKMASI

3mm kalınlıkta max 0,5mm

4 ve 5 mm kalınlıkta max 0,4mm

6 – 19 mm kalınlıkta max 0,3mm

ANİZOTROPİ

Temperli camda, iç gerilimin dağılımı nedeniyle oluşan ve engellenmesi mümkün olmayan hava izleri görüntüleridir. Bu gerilimler, polarize ışıkta görülebilen çift kırılma etkisi meydana getirir, bakış açısına bağlı olarak koyu renkli halkalar veya çizgiler şeklinde görülür. Polarize gözlük ile daha iyi farkedilir.

Temper standardında bu izler leopar benekleri olarak tanımlanmış, hata olmadığı belirtilmişir.